Zarówno pracownicy, jak i pracodawcy zgodnie stwierdzają (76 proc.), że stres w pracy jest jednym z głównych wyzwań w zachowaniu równowagi psychicznej. Te trudności są dodatkowo potęgowane przez szereg czynników społecznych, takich jak inflacja, wojna w Ukrainie, zmiany klimatyczne czy nasilające się zjawisko wypalenia zawodowego. W ciągu ostatniego roku aż 7 na 10 osób doświadczyło objawów tego ostatniego, najczęściej przejawiającego się jako zmęczenie i brak satysfakcji z pracy. Warto zauważyć, że symptomy te rzadziej zauważane są przez osoby pracujące stacjonarnie (67 proc.), a częściej przez pracujących w systemie hybrydowym (79 proc.) czy zdalnym (75 proc.).
Dobrostan psychiczny oczami pracownika
Świadomość społeczna dotycząca zdrowia psychicznego rośnie z roku na rok. Pojawia się coraz więcej kampanii, dyskusji i spotkań podkreślających wagę troski o własne samopoczucie mentalne. Istotnym elementem codzienności, który ma wpływ na naszą psychikę, jest miejsce pracy – to tam spędzamy znaczną część naszego dorosłego życia.
Zgodnie z wynikami drugiej edycji badania „Dobrostan psychiczny w pracy”, przeprowadzonego na zlecenie Nationale-Nederlanden, aż 76 proc. ankietowanych pracowników wskazuje stres w pracy jako przyczynę problemów psychicznych. Na to, jak miejsce zatrudnienia kształtuje dobrostan mentalny wpływa wiele czynników. Pracownicy wyszczególniają między innymi dobre warunki do wykonywania zawodu (21 proc.), atmosferę (14 proc.), stabilność zatrudnienia (9 proc.), szacunek czy też dobry kontakt z przełożonym oraz współpracownikami, odpowiednio 9 i 6 proc. Najważniejszym jednak wskaźnikiem dobrostanu pozostaje niezmiennie wysokość wynagrodzenia. Wskazał na nią co trzeci zatrudniony. Ankietowani wyróżnili również docenienie ich pracy. Ten aspekt podkreślił co 10 z nich.
Wypalenie zawodowe coraz częstsze wśród Polaków
Stres związany z wykonywaniem zawodu pociąga za sobą kolejne, coraz częściej występujące zjawisko społeczne, jakim jest wypalenie zawodowe. Niestety wielu pracowników zauważa u siebie objawy sygnalizujące jego początki. Już 7 na 10 ankietowanych wskazało, że odczuło symptomy wypalenia w ciągu ostatniego roku. Do najczęściej wymienianych należą wycieńczenie pracą, brak przyjemności z wykonywanej pracy czy też chęć jej zmiany. Wskazało je odpowiednio 36 proc., 35 proc. oraz 29 proc. badanych osób. Ponadto, co czwarty ankietowany przyznaje, że kiedy myśli o pracy, odczuwa negatywne emocje, a co piąty ma trudności z radzeniem sobie ze stresem w miejscu zatrudnienia. Szczególnie podatne na wypalenie zawodowe okazują się osoby na stanowiskach kierowniczych (77 proc.).
– Fakt, że pracownicy jako główny wyznacznik dobrostanu wskazują poziom wynagrodzenia nie dziwi. Zwłaszcza że zarówno zatrudnieni, jak i ich pracodawcy wskazują na skutki inflacji jako jeden z głównych problemów społeczno-gospodarczych determinujących ich poczucie stabilności. Pogorszenie się zdrowia psychicznego Polaków i brak dostępności ekspertów w tej dziedzinie również ma swój wpływ na ogólny poziom dobrostanu. Te czynniki pokazują, że dla osób aktywnych zawodowo stan zdrowia psychicznego jest mocno związany z karierą. Wpływ na nie mają zarówno elementy z bezpośredniego otoczenia i codziennego życia takie, jak dom czy praca, jak i te ogólnospołeczne problemy, czyli wojna, pandemia, inflacja czy też naglące kwestie klimatyczne – komentuje Anna Kwiatkowska, menedżerka ds. rozwoju produktów grupowych w Nationale-Nederlanden.
Postrzeganie zdrowia psychicznego w społeczeństwie pracującym
Pracownicy i pracodawcy silnie odczuwają, że współczesny świat sprzyja zapadaniu na choroby cywilizacyjne i zgodnie stwierdzają (ten sam wynik 76 proc.), że problemy psychiczne często są konsekwencją stresu w pracy. Tym, co różni pracowników oraz pracodawców, jest perspektywa dostępności opieki zdrowotnej. Zatrudnieni bowiem, częściej obawiają się, że poprzez ograniczony dostęp do lekarza, nie zostaną zdiagnozowani na czas.
Wyraźną różnicę można dostrzec w tym, jak obie strony postrzegają działania wspierające zdrowie psychiczne osób zatrudnionych. Ponad połowa pracodawców uważa, że stara się dbać o komfort pracowników, podczas gdy w ich grupie to zdanie podziela tylko jedna trzecia osób. Podobny odsetek przedstawicieli firm deklaruje, że ich organizacja podejmuje działania mające na celu wesprzeć zdrowie psychiczne pracowników. Tymczasem zaledwie 14 proc. zatrudnionych zauważa jakiekolwiek działania ze strony pracodawcy w tym zakresie. Te dane są tym bardziej interesujące, biorąc pod uwagę, że ponad połowa ankietowanych nie potrafiła wskazać, czego konkretnie oczekuje od pracodawcy w kontekście ochrony zdrowia psychicznego.
– Pracownicy coraz częściej szukają dodatkowych świadczeń i działań ze strony firm, które zwiększą ich komfort w pracy. Oprócz standardowych oczekiwań, takich jak dobre warunki pracy czy przyjazna atmosfera, coraz ważniejsza staje się możliwość skorzystania z konsultacji psychologicznych. Dlatego Nationale-Nederlanden, jako jeden z pierwszych ubezpieczycieli na rynku, wprowadziło dodatkową umowę do ubezpieczenia grupowego, która umożliwia skorzystanie ze wsparcia psychiatry czy psychologa, a także objęcie ochroną rodziny – współmałżonków, partnerów, dzieci. Analiza trendów rynkowych sugeruje, że te formy świadczeń będą nabierały coraz większego znaczenia. Szczególnie biorąc pod uwagę fakt, że aż 75 proc. respondentów zauważa, iż problemy zdrowia psychicznego, takie jak depresja, stają się coraz częstsze zarówno wśród dorosłych, jak i młodzieży – dodaje Anna Kwiatkowska.
Raport „Dobrostan psychiczny w pracy” opracowany przez Smartscope na zlecenie Nationale-Nederlanden został oparty o wyniki reprezentatywnego badania ilościowego. Wywiady zostały przeprowadzone przy użyciu techniki CATI na firmach (N = 301) i CAWI na pracownikach w wieku 16+ (N = 1051). Badanie przeprowadzono w okresie od 5 do 23 stycznia 2023 roku.